جلسات پرسش و پاسخ فیلمها جای عقدهگشایی نیست
«محمدتقی فهیم» منتقد سینما در گفتوگو با روابط عمومی سی امین جشنواره بین المللی فیلم فجر در رابطه با حواشی پیرامون جلسات نقد و بررسی آثار درجشنواره گفت: این بحث یکی از بحث های چالشی سالهای اخیر بین خود رسانهها و منتقدان بوده و مخالفین و موافقینی هم داشته است. تجربه سالهای گذشته نشان میدهد که در دهه شصت و اواسط دهه هفتاد به دلیل اینکه سینما رونق داشت و فروش فیلمها خوب بود سینماگران خیلی احساس خطر از تهاجم به فیلمهایشان نداشتند، نشستهای جشنواره فیلم فجر حالت نقد و حتی نابودی بعضی از این فیلمها را داشت و حرفها چنان تند بود و حتی گرایشهای جناحهای سیاسی را بازتاب میداد که به نوعی عرصه جشنواره فیلم فجر تبدیل به یک فضای ضدسینمایی برای آنها میشد.
وی ادامه داد: به نظرم این برنامهریزی بعدی برای اینکه جلسات جشنواره به جلسات پرسش و پاسخ و معرفی فیلم تبدیل بشوند، یک تصمیم اتخاذ شده درستی بود. به دلیل اینکه این جشنواره فرصتی برای فیلمسازان است تا اثرشان معرفی و شناسانده و در معرض دید گذاشته شود و از آن جایی که میتواند تهاجم به این فیلمها منجر به کاهش بازدید کننده و تماشاگران در ماههای آینده و زمان بعد از جشنواره شود، این منصفانه نیست که فضای جشنواره را به عرصه ضد فیلمهای سینمایی تبدیل کنیم. بنابراین این تصمیم که جلسات فقط مربوط به پرسش و پاسخ و معرفی فیلم باشد میتواند یک تصمیم ادامهدار باشد و به نظرم جشنواره همچنان باید از این تصمیم پیروی کند.
این منتقد همچنین افزود: ولی آنچه در این سالها ما را همواره، دچار مشکل کرده اجرای بد این نشستها بوده و ما با این رو به رو بودیم که از سوی برگزارکنندگان جشنواره و مدیریت جشنواره آن چنان که باید و شاید احاطه بر این جلسات وجود نداشت، برنامهریزی و نظم درستی وجود نداشت و باعث شده بود که این جلسات از حد پرسش و پاسخ ساده هم تنزل کند و تبدیل به فرصتی برای رفع و رجوع شود. این گلوگاهی است که باید اصلاح شود و تبدیل به یک فضای بهتری شود. نقد آثار میتواند ادامه داشته باشد و هر کسی دارای تریبونی است و منتقدان میتوانند نظر خودشان را ابراز کنند.
فهیم در خصوص جو موجود در روزهای برگزاری جشنواره فیلم فجر توضیح داد: خوبی فضای جشنواره این است که هر منتقدی میتواند نقد جدی خود را در تریبون خود یا در گفتوگو با رسانهها ابراز کند. اما این جلسات نباید تبدیل به محیط متخاصمی شود، که این باعث می شود فیلمسازان اولاً لشگرکشی بکنند و دوماً دست به انتخاب منتقدان بزنند. ما سالهای گذشته شاهد بودیم که این اجرای بد یا ترس فیلمسازان از برخی منتقدان باعث شده که فیلمسازان منتقدان را گزینش کنند یا برعکس. به نظرم مدیریت جشنواره باید عنان این کار را به دست بگیرد و با یک برنامهریزی درست مانع این گزینشها شود. مثلاً منتقدی میگفت من فقط جلسه خانم ایکس را اداره میکنم. یا برعکس برخی فیلمسازان از آمدن برخی منتقدان به این جلسات ترس داشتند یا به نوعی مخالفت میکردند. بنابراین یک فضای ناسالمی حاکم شده که الان فیلمسازان برای خودشان منتقد دارند یا برعکس. اینها همه ناشی از اجرای بد این جلسات در جشنواره فجر است.
وی با تاکید بر بهبود کیفیت جلسات نقد و بررسی در جشنواره سیام عنوان کرد: به نظرم امسال در بخش اجرا با توجه به مدیریت این دوره این روشها باید تغییر کند و مبدل به یک اتفاق کیفی شود و جلسات تحت عنوان معرفی و پرسش و پاسخ آثار با کیفیت بالاتر و مجریان و منتقدین شاخصتر اجرا شود. باید مانع از این لشگرکشیها از سوی منتقدین به سمت فیلمسازان یا از سوی فیلمسازان به سمت منتقدین شد.
فهیم درباره عدم حضور برخی از منتقدین شاخص در جلسات نقد و بررسی آثار گفت: گرایشهای سیاسی تزریق شده به این فضا عامل این انشقاقی که در سالهای اخیر بین منتقدان ایجاد شده است. منتقدان در حد شان خودشان هیچ وقت از سوی مدیریتهای جشنواره ارزشگذاری نشدند. این عدم ارزشگذاری باعث شد که منتقدان خودشان را منفک ببینند و به هر حال یک سری دخالتهای خصلتی هم وجود دارد. یعنی ویژگیهای شخصی منتقدان باعث میشود خودشان را جدا از این جلسات ببینند که این به نظرم درست نیست.
این منتقد سینما در ادامه افزود: ممکن است این جلسات جلسه نقد نباشد و جلسه پرسش و پاسخ باشد ولی حضور منتقدان در این جلسات میتواند به بار اطلاعاتی آنها اضافه کند. یعنی در رویارویی با عوامل فیلم اطلاعاتی را به دست میآورند که بعداً میتوانند در نقدهایشان از آنها استفاده کنند در حالی که فاصله گرفتن از این جلسات آنها را از این اطلاعات محروم میکند و باعث میشود که در نقدهایشان با کمبود اطلاعات روبه رو شوند و چه بسا نقدهایی را انجام دهند که به دلیل کمبود همین اطلاعات قابل کسب، از نظر کیفی سطح پایین داشته باشد و حتی در ذکر عناوین دست اندرکاران و حتی کارگردان ها هم اشتباه میکنند. حضور منتقدان در این نشستها می تواند به کسب اطلاعات هم منجر شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: برطرف کننده همه این مشکلات بخش مدیریتی جشنوارهها بوده و آنقدر جشنوارهها در بخش اجرا در این سال ها اشکال داشتند، از عدم برنامهریزی و تغییر جداول گرفته تا حضور افراد متفرقه در میان رسانهایها، که اینها همه باعث شده منتقدان و خبرنگاران زبده، انگیزه خودشان را از دست بدهند.
فهیم در پایان اشاره کرد: به نظرم اگر این نابسامانیها بر طرف شود و شاهد جشنواره ای منظم باشیم، این جلسات هم متاثر از این فضا کیفیتر خواهد شد. ولی وقتی کل جشواره مشکل دارد و ما شاهد جشنوارهای هستیم که در همه بخشهای اجرایی با حق کشی روبه روست در خودمان انگیزهای نمیبینیم و خیلیها سعی میکنند که از این فضا دور شوند و حتی در مواقعی عقدهگشایی کنند.