فهیم: اندیشه‌ای پشت سریالهای نوروز نبود
خبرگزاری فارس: یک منتقد گفت: سریالهای نوروز ۹۱ از هر نظر جای پرسش داشت و ضعف‌های جدی بر آن‌ها مستولی بود؛ نه داستان‌های چفت و بست‌داری داشتند، نه اندیشه‌ای پشت آن‌ها بود.
محمد تقی فهیم (منتقد) در آغاز نشست با اشاره به این که برای برنامه سازهای تلویزیون جدی است آثاری را ارائه کنند که نسبت به یکدیگر نظر مخاطب را در سطح بیشتری جلب کنند، گفت :
با توجه به کارنامه سیروس مقدم، در سالهای گذشته ایشان باید با خودش رقابت کند.
چون اگر قرار باشد «چک برگشتی» را مورد بررسی قرار بدهیم، با سریالهای امسال قابل قیاس نیست؛ سریال‌هایی که از هرنظر جای پرسش داشت و ضعف‌های جدی بر آن‌ها مستولی بود؛ نه داستان‌های چفت و بست‌داری داشتند، نه اندیشه‌ای پشت آن‌ها بود و به نظر می‌آمد که کار را از سوی کارگردان به شکل کنترل شده‌ای پیش بردند و مسائلی داشتند که به هر حال «چک برگشتی» را در نظر مخاطبان، منتقدین و صاحب نظران، در صدر برنامه های نوروز91 قرار داد.
* مقدم: «چک برگشتی» به شادابی و نشاط سیاسی جامعه کمک کرد
سیروس مقدم کارگردان سریال «چک برگشتی» در ادامه این نشست در خصوص طرح اولیه فیلمنامه اظهار داشت: «چک برگشتی»، فیلمنامه یک خطی از محسن طنابنده در چند ماه گذشته است که به دلیل مشغله وی و علاقه شخصی به همکاری با سروش صحت و ایمان صفایی از آن‌ها دعوت به همکاری کردم.
در ابتدا طرح تله فیلمی شد که به دلیل پرداختن به معضلات اجتماعی و مورد استقبال قرار نگرفتن از سوی تولید کنندگان به نظر رسید قابلیت تبدیل به سریال را دارد.
پس از ارائه طرح به شبکه اول و بعد از چند روزمشورت مدیران با تغییراتی طرح یک خطی تله فیلم به سریال 13 قسمتی تبدیل شد.
مقدم در ادامه افزود: سال گذشته در سریال «پایتخت» هم همین اتفاق افتاد. بعد از کمی جفا، بی‌مهری و کم‌مهری که نسبت به سریال «زیر هشت» من شده بود و دلم می خواست باز یک کار اجتماعی داشته باشم؛ قصه‌ای تراژیک اما با لحنی شیرین ساختم. سال پیش از آن هم «چهاردیواری» بود با همین تیم که آن سریال هم جزو کارهای برتر بود و احساس خودم این است که در هر کاری اگر توانسته باشم، انگشت روی یک مشکل، یک معضل، یک رنج اجتماعی بگذارم، احساس می کنم یک قدم جلو رفته ام حال ممکن است یک طرح تراژدی مثل «تا ثریا» و «زیر هشت» داشته باشد و یا یک لحن کمدی مثل «پایتخت» و «چک برگشتی».
وی در ادامه افزود: هر قصه ای به نظر من فضای روایتی خود را می طلبد. ما در سریال «تا ثریا»، فضای ملتهب، پیچیده، گیج، فضایی که مرز بین امانت و خیانت شکسته شد را به تصویر کشیدیم.
و در «چک برگشتی» انگشت روی مسائل و دغدغه های اجتماعی مردمی گذاشتیم بدون این که بخواهیم استرسی ایجاد کنیم. خود قصه، روابط آدم‌ها بود که جذابیت داشت و خیلی آگاهانه پیش رفت وبا صحبت با محسن طنابنده قرار بود میزانسن‌ها تئاتری‌تر باشد به دلیل این که بازیگران خوب تئاتر این کار را می‌کردند. توافق بر این شد که اکشن، ری اکشن‌ها را در کادرهای ثابت داشته باشیم بدون این که دوربین‌ها را به اکشن و ری اکشن ها برگردانیم. از فوکوس هایی که در ثریا بود، خبری نبود برای این که بازی همه ی بازیگران به یک تاثیر دیده شود و از همه مهم تر این که در حرکت های دوربین برای اولین بار شاید فقط یک زوم وجود داشت. از حرکت های اضافه پرهیز کردیم برای این که تمرکز مخاطب ما روی بازیگرانی باشد که کارشا ن را به شدت درست انجام می دهند.
وی در مورد کاراکترهای داستان اظهار داشت: چیزی که از ابتدا تصمیم گرفته شد که کاندیدای مجلس باشد به این دلیل بود که طرف دوم قصه ی ما باید در موقعیت شکننده‌ای قرار می‌گرفت تا قصه جذاب شود. این که یک چک و برگشت آن باعث بی آبرویی و به هم خوردن یک برنامه ریزی طولانی شود و انصراف از نمایندگی در سیناپس اولیه مشخص بود.
وی همچنین اظهار داشت: با توجه به این که انتخابات در پیش بود، همیشه دلم می‌خواسته کاری با این مضمون اجتماعی بسازم اما نه با نگاه سیاسی و اساسا خودم آدم سیاسی ای نیستم و چیزی که برای من جذاب بود، ایجاد موقعیت های دغدغه های اجتماعی بود که از طریق کاندیدا شدن کریم مشرفی پیش می‌آمد و سه نکته مهم را «چک برگشتی» مطرح می‌کرد که مسئله روز ما بود؛ بحث مهریه، تورم و این که یک کاندیدای مجلس را به عنوان یک انسان نگاه کنیم نه یک سیاستمدار. و در ضمن فضای ایجاد کرد که دور دوم انتخابات مثل دور اول آن باشکوه باشد این سریال به شادابی و نشاط سیاسی جامعه کمک کرد. این امید دادن به مردم است.
* صحت: اولین بار است که در تلویزیون به این موضوعات پرداخته می شود
در ادامه سروش صحت نویسنده سریال «چک برگشتی» در خصوص طرح اولیه فیلمنامه گفت: قابلیت طرح اولیه زیاد بود و روی همان طرح یک خطی کلی کار می شد کرد. اول قرار بود شرخر دنبال چک یک روحانی و طلبه ی جوان باشد. طرح فیلم هم بر آن اساس نوشته شده بود. وقتی که قرار شد سریال شود پس ازمشورت با سیروس مقدم، الهام غفوری، محسن طنابنده و با توجه به فضای انتخاباتی تصمیم گرفتیم سراغ موضوعی برویم که مسئله ی روز مردم باشد.
وی در ادامه افزود: اگر جسارت شبکه یک و آقای مقدم نبود، اصولا رفتن سراغ این موضوع تا همین حدش هم غیرممکن بود. اصولا موضوعات سیاسی روز جزو تابوها محسوب می شوند و اولین بار است که در تلویزیون به آن پرداخته شده و ما از حد مقرر و معین، یک مقدار هم بیشتر رفته‌ایم. در این کار، خط های قرمز، خط های بازتری شده بدون این که به کسی توهین شود و مسئله ای پیش بیاید سراغ خیلی از حاشیه‌ها و نگفته‌ها و خط‌های قرمزی که فکر می‌کنم، رفتیم.
صحت، ادامه داد؛ وقتی قرار بود، کار به صورت سریال نوشته شود ما دو قسمت نوشتیم، قبل از آن در اولین جلسه به این نتیجه رسیدیم که به دلیل فضا و شرایط اجتماعی روز، و کاراکتر روحانی در فضای طنز شاید مشکلاتی ایجاد کند. ایمان صفایی پیشنهاد کرد که نماینده مجلس، جایگزین شود. آقای مقدم هم که می خواستند کار به شدت رگه‌های اجتماعی داشته باشد، استقبال کردند و تلویزیون هم استقبال کرد. سریال در مقطعی که به شدت از نظر سیاسی داغ و پرتنش است، ساخته می شود .
وی در ادامه افزود: باید جوانب زیادی بررسی می‌شد که به خیل عظیم کاندیداها که در آن ها افراد خیلی خوبی هم هست و درست رفتار می کنند به آن ها و به مجلس توهین نشود. شرخر فرد بد مطلق نباشد که در برابر خوب مطلق قرار بگیرد. هر دو افرادی که بشود با آن ها ارتباط برقرار کرد.
* هاشمی: باید بستری فراهم کنی تا باز هم در این زمینه کارهای تلوزیونی ساخته شود
در ادامه هدایت هاشمی بازیگر نقش «کریم مشرفی» کاندیدای مجلس ، به نگاه جسورانه و به روزی که تلویزیون به کار برده و مدیرانی که جسارت پیدا کرده‌اند که اجازه این کارها را می‌دهند، اشاره کرد و افزود؛ این شرایط، بستری را فراهم می کند که امتحان نشده است. این را باید خیلی لحاظ کرد. وقتی که این بستر، امتحان نشده، میزان جسارتی که گروه ساخت و اجرا به کار می گیرند خیلی زیاد به شرایط بستگی دارد. وقتی حرفی را که سال ها جزو نانوشته‌های این مملکت بوده را می‌خواهی کار کنی باید از نگاه منصفانه و مسئولانه‌ای پیروی کنی؛ نگاهی که باعث تداوم ساخت این برنامه‌ها می‌شود. اگر وضعیت معتمدانه‌ای را نسبت به چیزی که تا به حال اجازه ی ساخت آن وجود نداشته، در نظر بگیری می‌توانی این بستر را فراهم کنی تا باز هم در این زمینه کارهای تلویزیونی ساخته شود.
هاشمی در مورد نقش خود اظهار داشت؛ همه می‌دانند که من تکنیک تحقیق و مشاهده را به کار می برم و این تنها تکنیکی است که بلدم. اول این که فرصت پیش تولید این کار خیلی محدود بود و شانس من در آن زمان این بود که فعالیت‌های انتخاباتی به شدت زیاد بود. همه کاندیداهای شهرستان‌ها سی دی داشتند. مجموعه ای از آن سی دی‌ها به دست من رسید و تلویزیون هم به خاطر طرح سوال از رئیس جمهور و... دائم روی این مسئله مانور می‌داد. همه این‌ها را مد نظر قرار دادم، همان طور که برای همه کارهایم تا کنون این کار را کرده ام و گفتگوی نسبتا طولانی هم با سیروس مقدم داشتم برای پیدا کردن لحنی که شهرستانی باشد و متعلق به هیچ جا نباشد. درسال 86 در نمایش افرای بهرام بیضایی این را تجربه کرده بودم و همچنین در «لطفا مزاحم نشوید».
هاشمی تصریح کرد: تلویزیون دارد به مجموعه جدیدی اعتماد می کند و کارکشته‌ترین و بهترین کارگردان خود را می‌گذارد که این تیم را سرپرستی کند و یک تهیه کننده هم کنار این ها که هر چه می خواهند فراهم کند و نتیجه قطعا نتیجه ی خوبی خواهد شد. کمدی های دمده شده در تلویزیون دیگر جواب نمی دهد.
* جعفری: سیروس مقدم به دلیل پرکاری در تلویزیون و ساخت سریالهای پرمخاطب، باید آقای تلویزیون نامیده شود
امیر جعفری، بازیگر «چک برگشتی» پیرامون نقدهایی که از جانب برخی منتقدان پیرامون بازی او مطرح می‌شود، گفت: این کاملا سلیقه ای است اما مشکل من این است که سریال0 را نمی بینند و نقد می کنند. اگر ببینند می توانیم با هم در این زمینه بحث کنیم.
و این بستگی به خود مردم دارد که این کار را با سایر کارها مقایسه کنند. منتقدانی هستند که ندیده کار را قضاوت می کنند.
وی پیشنهاد کرد سیروس مقدم را به دلیل پرکاری در تلویزیون و ساخت سریال های پرمخاطب، آقای تلویزیون بنامند.
* رامین‌فر: چرا نوع سریالهای سیروس مقدم جریان سازی نمی شود؟
ریما رامین‌فر در خصوص تفاوت نقشش در «چک برگشتی» با «پایتخت» گفت: قطعا با هم تفاوت داشتند. جذابیت چک برگشتی برای من سوژه ی آن بود و جسارتی که دخول کند به مبحثی که تا به حال به آن پرداخته نشده. من می دانستم که نقش اکرم فرعی است و سوژه بین دو کاراکتر اصلی می گذرد اما چون فضایی را که سیروس مقدم در کارهایشان ایجاد می کند دوست دارم خواستم که من هم گوشه‌ای از کار را در دست بگیرم.
وی ادامه داد : وقتی به کارهای سیروس مقدم نگاه می کنم فکر می کنم چرا این نوع سریال سازی جریان سازی نمی شود؟ با توجه به باورپذیری، جذابیت زیادی که دارد چرا تقلید نمی شود؟
بازیگر «چک برگشتی»، افزود؛ پایتخت جریان یک خانواده و این جا جریان چند خانواده بود و خیلی با هم تفاوت داشتند. در پایتخت فشار کار روی من بیشتربود اما در هر دو کار به یک اندازه لذت بردم.
* برق نورد: در نقش احمد اشتباه نکردم
هومن برق نورد، بازیگر نقش احمد در «چک برگشتی»، اظهار داشت؛ زمانی که من متن را خواندم و قرار شد نقش احمد را بازی کنم تا زمانی که جلوی دوربین بروم زمان کمی بود. زمان گریم که با آقای اسکندری صحبت کردیم و لباس ها تعیین شد، بیشتر نگران شدم برای این که باید دنبال صدایی برای آن می گشتم. صدا را هم پیدا کرده بودم اما اعتماد به نفس به آن را نداشتم و در دو سکانس اول جرات نکردم آن را اجرا کنم و با صدای خودم رفتم که بعد دوبله کردیم. از زمانی که در خانه آمدیم، با حضور گروه، چیزی را که پیدا کرده بودم با ترس و لرز عنوان کردم اما بعد دیدم که خیلی هم اشتباه نکرده بودم و احمد ساخته شد.
* رهنما: سریال «چک برگشتی» یکی از مردم سالار ترین سریالهای پس از انقلاب بوده
همچنین در ادامه نشست بهاره رهنما بازیگر دیگر این سریال گفت؛ «چک برگشتی» یکی از مردم سالار ترین سریال های پس از انقلاب بوده. اگر نویسنده ها، اتاق فکر و خود کارگردان می خواست به سمتی برویم که بیشتر از این به موضوع کاندیداها بپردازد تبدیل به یک سریال سیاسی می شد که این جنس سریال، جنس محبوبی نیست.
وی در ادامه افزود: در مورد این کار، از طرف کارگردان ، تیم نویسندگان و بازیگران تئاتری که همه اهل تحقیقند این فرصت به من داده شد به این دلیل که خسته شده بودم از بازی در فیلم های کمدی به این دلیل که سطح قصه های آن پایین آمده بود و این شاید ریسک بود که سیروس مقدم و سروش صحت بود من را برای نقشی انتخاب کنند که اصلا قرار نبود مردم را بخنداند.
رهنما پیرامون بازی امیر جعفری، اظهار داشت؛ به عنوان یک آدم حسی، بعد از خسرو شکیبایی اولین باری بود که حس یک بازیگر مرد این قدر از فیلتر من به عنوان نقش مقابلش می گذشت چون می دانید زمانی که انرژی از مقابل نمی گذرد ممکن است بازی طرف مقابل خوب به نظر بیاید و می تواند این بدجنسی را بکند که شما به نظر خوب نیایید اما امیر جعفری این فرصت را می داد که بگذرد. بازی ها از او عبور می کرد. تحلیل من این است که با یک نگرشی این نقش را بازی کرده.
رهنما تصریح کرد؛ این گروه به روشی خاص خود دست یافته و دست ما را باز می گذاشت و با درایت به این سرعت عمل در ساخت رسید.
این نشست با اهداء هدایی به عوامل سریال پایان یافت.
محمدتقي فهيم- منتقد فيلم _ مجری کارشناس برنامه های تلویزیون _ سردبیر نشریات تخصصی سینما و مستندساز